Verstoppertje spelen met je emoties

Een van de dingen die ik niet heb geleerd tijdens mijn vele uren therapie was dat ik op de een of andere manier mijn vermogen om te voelen had uitgeschakeld. Het voelen van mijn gevoelens, het ruimte maken voor emoties, vooral de pijnlijke maar ook de gelukkige en aangename. Ik bracht vele uren door met mijn psychologen om mijn emoties te bespreken, te ontleden, te analyseren, te minimaliseren, te rationaliseren, te rechtvaardigen – totdat er niets meer overbleef om te voelen. Dat móest ik doen om me veilig te voelen in die stoel – het is wat ik altijd al had gedaan.

Als ik helemaal eerlijk ben, voelde ik me vaak extreem beschaamd als ik in de stoel bij de psycholoog zat. Ik voelde schaamte vanaf het moment dat ik aankwam voor mijn afspraak en mijn auto wegzette op de parkeerplaats. Daar hingen overal borden op die duidelijk maakte dat je in het “Centrum voor Persoonlijkheidsstoornissen” was gearriveerd. Het voelde vernederend dat het voor de buitenwereld duidelijk was dat ik een gestoorde persoonlijkheid had. Mijn kwetsbaarheid was voor heel de wereld zichtbaar. Lopend van mijn auto naar het gebouw waar mijn psycholoog was, voelde ik me bekeken en beoordeeld door de mensen die in de omringende huizen woonden. Door gewoon te zijn op deze plek, die er was om mij te helpen, ontstond er een extra laag schaamte en eenzaamheid bovenop mijn problematiek. En wat was mijn default reactie op schaamte? Glimlachen en doen alsof er niets aan de hand was.

Veel psychologen, therapeuten en GGZ-zorgverleners worden ontmoedigd om persoonlijke ervaringen met hun patiënten te delen om (onder andere) afhankelijkheid te voorkomen. Ik begrijp de gedachte, maar nadat ik dit proces zelf had doorlopen, realiseerde ik me dat juist dit (niet delen of herkennen van menselijke leed) een ding is dat mijn gevoel van schaamte in stand hield. Ik wist niet of ze ooit ergens mee hadden geworsteld, liefdesverdriet hadden meegemaakt, zich ooit verloren voelden of verkeerd begrepen waren. Als ik hen die vragen stelde, werd deze snel beantwoord met “waarom wil je dat weten?” Dat soort antwoorden stuurde me weer mijn hoekje van schaamte in, terug naar wat ik geloofde: “ik heb een persoonlijkheidsstoornis er is iets mis met mij!”. Ik heb ervaren dat in die ruimte tussen de psycholoog en de patiënt veel ruimte is voor misverstanden, oordelen en een gebrek aan verbinding. 3 dingen die herstel bemoeilijken en de duur naar herstel verlengen.

Wat deed ik verder als reactie op de schaamte? Ik intellectualiseerde mijn emoties. Ik praatte over mijn emoties alsof ze niet van mij waren. Hoe meer woorden ik gebruikte om mijn emoties te omschrijven, hoe minder ik ze daadwerkelijk voelde. Ik hield ze letterlijk op afstand. Als ik maar lang genoeg over ze praatte, dan waren ze er voor mij in feite niet meer. Ik had het op dat moment niet door, maar zie nu hoe ik mezelf en anderen op veilige afstand hield. Ik introduceerde onderwerpen waar ik me veilig bij voelde, onderwerpen in mijn comfort zone. Of ik praatte over dingen die ik doormaakte, maar op een zeer oppervlakkige manier. Ik introduceerde soms ook interessante onderwerpen en probeerde zo mijn psycholoog af te leiden. Achteraf gezien, niet een zeer efficiënt gebruik van iemands tijd, maar ik wist niet wat ik toen niet wist en dat was: ik voelde me niet veilig, ik voelde me juist beoordeeld. De schaamte stond mij in de weg. Dus bleef ik doen wat ik altijd had gedaan, omdat ik nooit had geleerd om dingen anders te doen.  

In de loop van mijn leven was ik zo bedreven geworden in het uitschakelen van mijn gevoelens. “Dat is oké” zei ik vaak tegen mezelf, “Ik wilde het toch niet” als het ging om een gemiste verhoging, verbroken relatie of onuitgesproken verlangen naar validatie voor het zeer harde werk. Het meest schadelijke was, “nee, ik heb geen heimwee, ik mis mijn thuisland niet,  ik vind het hier leuker, echt”. Ik deed wat ik kon om mezelf ervan te overtuigen dat alles was zoals ik wilde dat het was. Ik overtuigde mezelf ervan dat ik sterk was. Door dit te doen kon ik mezelf beschermen tegen de pijn en teleurstellingen van het leven. Want ik had nooit geleerd om op een gezonde manier met pijn en teleurstelling om te gaan. Als het ging om pijn en teleurstelling, leerde ik mezelf aan, dat als ik de aanwezigheid niet erkende, als ik het niet kon zien, er niet naar ging zoeken, het er gewoon niet was. 

Ik heb mezelf van jongs af aan geleerd om mensen een bewerkte versie van mezelf te laten zien. Het was mijn manier om mensen (inclusief mezelf) af te leiden van de pijn die ik voelde. Op een vreemde manier, door mijn pijn dicht bij me te houden, voelde ik dat ik ook anderen beschermde. Omdat ik dacht, ‘wie wil er omgaan met pijn, vooral als het niet hun pijn is’? Dus door mezelf te editen, leerde ik op een veilige maar oppervlakkige manier contact te maken met anderen, zelfs met mijn psychologen. Mind to Mind. Als ik zo hun aandacht kon bewaren dan zouden ze niet op zoek gaan naar de echte ik, dat was de oorzaak en het resultaat van een heleboel opgebouwde pijn. Dat is wat ik zo wanhopig probeerde te beschermen.

Het kost veel tijd en moeite om de maskers op te houden en dingen oppervlakkig te houden. Het intellectualiseren van emoties is een veilige manier om ze te laten bestaan, zonder echt contact met hen te hoeven maken of hun aanwezigheid te erkennen. Maar dit is zo vermoeiend met, voor sommigen van ons, een burn-out tot gevolg. 

Ik hoop dat je het volgende meeneemt van deze blog: als je iemand bent die zijn emoties heeft leren intellectualiseren, betekent dit niet dat er iets mis met je is of dat je het label ‘persoonlijkheidsstoornis’ verdient (een ongeloofelijk stigmatiserende label). Het betekent dat je ergens in je jeugd hebt geleerd dat dit een methode is die je kunt gebruiken om je negatieve emoties uit de weg te gaan om jezelf veilig te houden. Ongeacht waar je in je leven bent, je kunt altijd leren om je emoties te omarmen en er op een gezonde manier mee om te gaan.  Wat is er volgens mij nodig? Een veilige plek waar je durft te herkennen dat je verstoppertje speelt met je emoties. De aanwezigheid van jouw emoties te erkennen en deze gewoon te laten zijn. En iemand die de verbinding met je aangaat en vanuit herkenning je weet te motiveren om te stoppen met verstoppertje spelen en je emoties opnieuw leert voelen.

Waar heb jij je herkend in deze blog? Ik hoor graag van jou – stuur jouw opmerkingen of vragen naar emma@devuurproef.com. 

Liefs,

Emma.