Hoe voelt burn-out? Mijn persoonlijk ervaring.

De laatste maanden van mijn tweede zwangerschap lag ik grotendeels op bed. Ik had voortdurend pijn wegens bekkeninstabiliteit en andere ‘zwangerschapskwaaltjes’. Ik droomde van het moment wanneer ik mijn leven weer kon oppakken. Na de bevalling voelde ik extase dat ik eindelijk weer uit bed kon, alleen… ik had geen rem meer. 

Ik wilde alleen maar doorgaan, op alle gebieden: kinderen, lichaam, huis, werk; ik werkte hard om ALLES te doen (en perfect ook). Ik voelde dat ik altijd ‘aan’ stond, ook op de momenten dat ik niets deed. Na een jaar kreeg ik allerlei ‘kwaaltjes’; ik kon me minder goed concentreren, kreeg steeds minder energie en kon spontaan (en vaak) in tranen uitbarsten. Ook al wilde ik stoppen, de enige stand die ik kende was ‘doorgaan’. 

Op een gegeven moment kon ik mezelf niet meer bijbenen en ik keek uit naar onze vakantie, zodat ik me kon opladen. Maar de rust kwam niet. Terug in Nederland ging het mis. Mijn lichaam deed het ineens niet meer, en dit veroorzaakte een angst dat ik nooit eerder had gekend en waar ik nog harder van wilden vluchten. Ik was mezelf totaal kwijt.

Hoe voelt een burn-out?

Mijn burn-out voelde als een slow-motion kortsluiting in mijn lichaam. Er is nog stroom, alleen het is onvoorspelbaar wanneer het komt of er is. Elke schok is voelbaar. Omdat mijn lichaam zo raar deed, snapte ik niet wat er aan de hand was en dit hield mij in een angstige staat. 

Mijn burn-out voelde als een slow-motion kortsluiting in mijn lichaam. Er is nog stroom, alleen het is onvoorspelbaar wanneer het komt of er is. Elke schok is voelbaar. Omdat mijn lichaam zo raar deed, snapte ik niet wat er aan de hand was en dit hield mij in een angstige staat.

Burn-out is het resultaat van langdurig, chronische stress. Wat vaak wordt vergeten in gesprekken over burn-out is het hormonale aspect. Te lang in de ‘aan’ stand zorgt voor een overvloed aan cortisol (het hormoon wat ons scherp houdt) en adrenaline (wat vrijkomt in een vecht/ vlucht situatie) – hierdoor worden andere hormonen en lichaamsfuncties onderdrukt of verstoord. Hormonen reguleren functies zoals o.a. stofwisseling, eetlust, darmfunctie, haargroei, slaapregulatie en de reproductieve cyclus. Op het moment dat er een (grote) disbalans is, heeft dit een domino-effect op andere hormonen en daarom zijn de klachten zo divers en soms heel heftig. 

Een aantal van de klachten die ik had (er waren er meer dan 30):

De meest aanwezige klacht: voortdurend angst, zonder aanleiding of duidelijke oorzaak.

Emotionele klachten

Heftige emoties aan de negatieve kant van het spectrum – verdriet, boosheid, onbegrepen en alleen voelen.

Resultaat: Ik was niet in staat om blijheid, trots of dankbaarheid te voelen.

Mentale klachten

Gebrek aan concentratie, aandacht en een slecht geheugen.

Dissociëren – lichamelijk was ik er, maar geestelijk was ik afwezig.

Resultaat: Ik was niet in staat om de meest simpele dingen te doen zoals lezen, of een boodschappenlijst maken; ik kon niets onthouden en gesprekken volgen lukte ook niet.

Lichamelijke klachten

Totaal gebrek aan energie en overal (vage) pijn.

Haaruitval.

Moe maar niet kunnen slapen vanwege non-stop piekeren.

Handen en voeten ‘vielen uit’. Spier en zenuwpijn.

Diarree en het ontwikkelen van voedselintoleranties.

Paniek aanvallen, hartkloppingen, hoog ademen.

Resultaat: Lopen was te moeilijk, uit bed stappen en douchen was een opgave. Na 7 maanden kon ik voor het eerst weer de trap oplopen.

Zintuigen op scherp

Ik had geen filter meer, dus alles kwam heel hard binnen: licht was te fel, ik kon niet tegen geluid, geuren deden me walgen en douchen was pijnlijk.

Resultaat: geen televisie, radio, winkelen, restaurants, enfin: aan huis gekluisterd om de aanval op mijn zintuigen te vermijden. Mijn wereld werd heel klein. Contact met anderen, zelfs mijn eigen kinderen, bracht me geen rust.   

Wanneer werd het een depressie?

Oplossingsgericht en vastberadenheid horen bij mijn karakter, dus ik ging op zoek naar ‘de oplossing’ voor de pijn. Ik ging naar mijn huisarts met de vraag: ‘is het geen burn-out’? De respons was: ‘er is veel overlap tussen een burn-out en een depressie, maar ik heb geen medicijn voor burn-out en wel voor depressie dus dat gaan we doen.’ Ik was meteen verkocht.

De hoeveelheid en diversiteit aan medicijnen dat ik kreeg was abnormaal veel en het gemak waarmee ze worden uitgedeeld vind ik (nu) ronduit schokkend. Ik kreeg een mix van antidepressiva, antipsychotica, slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen; allemaal zware middelen waar de bijwerkingen soms erger waren dan de klachten zelf. Voor mijn gevoel is dit wat mij uiteindelijk in een zware depressie deed belanden want: ik had amper tijd om te wennen aan de medicijnensoort (en de nieuwe bijwerkingen) voordat ik een ander soort/ dosering kreeg (en weer andere bijwerkingen). En dit boven op de klachten die al zo zwaar waren. 

De depressie sloop er dus langzaam in. De lichamelijke klachten veranderden dagelijks en emotioneel was het niet meer te overzien. Door al dat lijden werden de dagen voor mij te lang. Ik werd bewust van een stem in mijn hoofd die mij constant vertelde hoe dom, stom, dik en waardeloos ik was. Ik snakte wanhopig naar slaap want alleen dan hoorde ik die stem niet meer. En slapen lukte niet dus een lichaam die niet mee werkte en mij geen slaap gunde, hoe wreed is dat.

Toen ik naar een psychiater werd doorverwezen en de juiste medicijn kreeg, was ik na 4 maanden stabiel genoeg om aan mijn herstel te kunnen beginnen. Door het voortraject zat ik al zo diep dat de klim omhoog dubbel zo zwaar was.

Hoe voelde depressie?

Als je geen ervaring hebt met depressie, is het lastig om te begrijpen hoe het voelt. Ik begon daarom metaforen te gebruiken om het enigszins makkelijker voor een ander te begrijpen. Voor mij voelde de lucht te zwaar. Ik had constant het gevoel dat ik onder water was, net onder de oppervlakte. Ik kon de zon zien, en wilde omhoog zwemmen maar het voelde alsof iemand mijn benen vasthield dus ik kwam nooit hoger. Wandelen voelde alsof ik dat onder water deed. Verbinding met anderen en mezelf was onmogelijk en ik raakte in een isolement. Het voelde alsof mijn stekker uit de muur was getrokken.

Als de burn-out de kortsluiting was in mijn lichaam en hoofd, dan was de depressie de overgebleven kabel toen de stroom uiteindelijk uitviel. Ik voelde me meer dood dan levend.

Als de burn-out de kortsluiting was in mijn lichaam en hoofd, dan was de depressie de overgebleven kabel toen de stroom uiteindelijk uitviel. Ik voelde me meer dood dan levend.

Wat is de oplossing voor burn-out?

Er is helaas geen kant en klare oplossing voor burn-out. Emotionele en geestelijk herstel is zwaar en het vraagt dat lichaam en hersenen bewust aangesterkt worden. Het begint met het minderen van de cortisol en adrenaline in je lijf en het verhogen van de rustgevender hormonen zoals endorfine, oxytocine, en progesteron. Luisteren naar je lichaam is de sleutel. Goed en bewust ademen helpt om een veilig gevoel te creëren; emoties de ruimte te geven creëert meer energie dan als je ertegen vecht. Bewegen, ‘schoon’ eten, verbinding met anderen zoeken (inclusief lotgenoten en ervaringsdeskundigen) en rusten (op jouw manier) dragen er ook allemaal bij.

Mijn herstel heeft onnodig lang geduurd. Met de verkeerde diagnoses kreeg ik therapieën die niet aansloten bij mijn problematiek en ik had te vaak het gevoel dat ik zelf het wiel moest uitvinden. En juist ‘het alleen moeten doen’ is de voor mij zo bekende mindset die er ook voor zorgde dat ik in de burn-out belandde. 

Tijdens de burnout was ik mezelf totaal kwijt. Om mezelf terug te vinden moest ik teruggaan naar mijn verleden en leren voelen wanneer bepaalde patronen zijn ontstaan of waarom ik bepaalde maskers ophield. Door deze bewustwording kon ik weer aan mijn identiteit bouwen. En de overtuiging dat ik alles alleen moest doen, en nooit om hulp mocht vragen, eindelijk loslaten. Ik mocht er zijn.

Door mijn ervaring geloof ik niet dat de oplossing voor burn-out in een pil zit. Het is mij gelukt om van alle medicatie af te komen en daar ben ik dankbaar voor. Alleen dat al is een grote overwinning.

Kan je weer burn-out krijgen?

Natuurlijk kan het, zeker als je niet tot de kern komt, van wat je burn-out veroorzaakt heeft. De kern van mijn herstel ging voor mij uiteindelijk om ontdekken waarom ik het zo nodig vond om in alles perfect te zijn, en ook waarom ik geen rem had. Ik had te leren weer in verbinding te komen met mijn gevoel en wat ik wilde uit het leven. Door bewust te zijn van mezelf, ben ik in staat om andere keuzes te maken. En dat doe ik, elke dag.

Ik geef toe: ook ik val af en toe terug in oude patronen maar ik heb ondertussen genoeg (zelf)kennis en zelfreflecterend vermogen dat ik, op de dagen dat het minder gaat, weet wat mij te doen staat om mezelf te herpakken. Herstel houdt in dat je aan jezelf blijft werken en bewust bent en blijft van jezelf. Mijn hoop is, dat doordat ik mijn ervaringen deel, anderen herkenning vinden en de moed vinden om de juiste hulp te zoeken.